Auteur: Martijn Gouman

We zijn op een groot landelijk notariskantoor. Karin komt de kapsalon binnen. Ze kijkt onderzoekend om zich heen. Ze is een vrouw van rond de vijftig.

M: Wat is het probleem?

K: Mijn probleem van vandaag is of ik wel of niet naar een bepaald congres moet gaan.

M: Maar dat is toch niet je échte probleem?

A: [streng] We komen hier niet voor kleine probleempjes.

K: [twijfelt en schiet direct vol] Mijn moeder is net overleden. Een maand geleden.

M: Dat is verdrietig, daar mag je best even om huilen.

K: [kijkt op] Nou ja, ik heb eigenlijk nog helemaal niet echt gehuild.

A: [vrolijk] Nou, dan gaan we dat nu maar even doen!

K: Ik huil eigenlijk niet zozeer om mijn moeder, maar meer om mezelf… om wat mij allemaal overkomt.

A: Dus je bent een zielepiet. En wat is je overkomen dan?

M: [guitig] Had je maar gewoon dat congres als probleem gehouden…

K: [schiet in de lach] Nou, ik ben blij dat je even hebt doorgezaagd. Dat was precies waar ik bang voor was. Misschien heb ik het daarom ook wel een beetje opgezocht.

M: Dat gebeurt hier vaker. En ook dat we even streng moeten zijn. Dat we zeggen: “Dat doen we niet. Kom maar op met het echte probleem.”

A: Dus kom maar op! Wat is jou overkomen?

K: Nou, ik heb sowieso geen goede relatie met mijn ouders. 

A: Gelukkig is ze overleden, dat probleem is opgelost!

K: En er is gewoon heel veel gebeurd rondom het overlijden van mijn moeder [begint heel hard te huilen]

A & M laten haar even met rust.

A: [zacht] Je hoeft het hier niet te vertellen. Het is wel goed om het gewoon even te voelen.

K: Ja. Ik heb het al aan best veel mensen verteld, maar ik heb het inderdaad nog niet echt gevoeld, denk ik. [huilt nog wat, zucht diep] Dit lucht wel een beetje op.

A: Zo ziet het er ook uit.

M: [zacht] Even tussen jou en mij: dat congres moet je gewoon niet doen.

K: [schiet in de lach]

M: Dan hebben we dat ook alvast voor je opgelost. Normaal doen we één probleem per keer, maar voor jou maken we een uitzondering.

A: [geint] Het is toch niet het congres voor dochters die net hun moeder hebben verloren?

K: [lacht hard] Oh, dan was ik zeker gegaan. Dan was het geen moeilijke keuze geweest!

M: Maar je mag alleen komen als er ook nog van alles mis was in de relatie.

A: Geen dochters met een héle goede band met hun moeder. Die zijn niet uitgenodigd!

[Ze lachen alle drie.]

A: Hoe is het nu?

K: Ja, ik voel me wel een beetje opgelucht.

A: Kun je dit ook doen als je alleen bent, dat doorvoelen?

K: Er zit gewoon nog heel veel boosheid.

A: Kun je opschrijven waar je zo boos over bent?

K: Nee, dat denk ik niet.

M: Is er een plek waar je goed kunt voelen?

K: Ja, thuis wel.

A: Waar precies?

K: In mijn luie stoel. Ja, dat is een fijne plek.

M: Ben je daar alleen? Kun je daar echt even alleen zijn?

K: Ja, daar kan ik wel echt alleen zijn.

M: Als je daar dan zit, in die stoel, hoe lang zou je dan bezig willen zijn met dat gevoel?

K: Ik heb dat al geprobeerd, maar dan druk ik het meteen weer weg.

M: Je moet ook oefenen natuurlijk. Met hoeveel tijd zou je willen beginnen?

K: Tien minuten?

A: Wil je er echt zo bewust mee bezig zijn?

K: Weet ik niet…

A: Je kunt ook gewoon kijken hoe lang je erbij kunt blijven, bij dat gevoel. Je zit zo erg in je hoofd de hele tijd…

M: Je kunt ook een foto van Arno en mij maken en die bekijken – dan kun je meteen weer even huilen…

K: [schiet in de lach]

A: We zijn dan net een ui – je moet gelijk huilen.

M: Misschien bén jij wel een ui! Je moet door heel veel lagen heen om te voelen.

A: Wanneer ga je beginnen met pellen?

K: [zucht diep en kijkt zichzelf aan in de spiegel] Straks, als ik thuis ben.

A: Zou je het dagelijks kunnen doen?

K: Voor ik naar mijn werk ga?

M: Nou, als je zoveel moet huilen als net, is het handiger om het na je werk te doen.

K: [lacht] Ja, goed idee. Het is goed om het dagelijks te doen. Maar het zal wel moeilijk zijn.

A: We willen allemaal het liefst weglopen van een vervelend gevoel. Maar de kunst is om erbij te blijven. Ernaast te gaan zitten. Bij dat gevoel. Als je dat doet, ontstaat er langzaam ruimte.

K: Ja, het voelde net eigenlijk best fijn. Dat had ik niet zien aankomen.
Dank jullie wel!

Jacqueline is rond de vijftig. Ze werkt voor een overheidsorganisatie in het midden van het land. Ze kijkt met een klein lachje rond als ze plaatsneemt in de kappersstoel.

A: Hoi, heb je er een beetje zin in?
J: [opgewekt] Ja, ik ben vooral nieuwsgierig wat er gaat gebeuren hier. Mijn collega’s zeiden dat het heel leuk is.
A: En dan hebben ze vast ook verteld dat we een probleem bij je wegknippen. Wat gaat het worden?
J: [vrolijk] Nou, om heel eerlijk te zijn: alles loopt eigenlijk wel op rolletjes bij mij.
A: Wat heerlijk! Alles goed thuis?
J: Ja, met mijn man en kinderen gaat het goed.
A: Wat fijn! Werk ook goed?
J: Ja… ik loop wel eens tegen wat dingetjes aan natuurlijk.
A: Dus je neemt geen ontslag?
J: [uitgesproken] Neee! Ik werk hier nu pas drie jaar. Hiervoor heb ik twintig jaar in de commerciële sector gewerkt.
A: Ja, dan gaat het hier natuurlijk een stuk trager. Wel lekker toch, nu jij ook wat ouder wordt?!
J: Nou, ze zijn hier best innovatief bezig en ook wel ambitieus, maar knopen doorhakken… dat zou wel wat vlotter mogen.
A: Dus je zit niet op de goede positie?! Je moet door naar een knopenhak-positie, toch?
J: Ik zit wel op een goede plek. Inhoudelijk past het me helemaal, maar het duurt allemaal te lang voor er beslissingen genomen worden.
A: [vermoeid] Pffffff ambtenaren….
J: Als ik iets voor elkaar wil krijgen, moet ik een memo schrijven.
A: Ben je daar niet goed in: duidelijke memo’s schrijven?
J: Uuhhh, ik licht graag iets persoonlijk toe. Daar ben ik sterker in.
A: Maar je moet dus ook memo’s schrijven toch? En wat gebeurt er nu met die memo’s die je schrijft?
J: [beteutert] Die lopen vast…
A: [verbaasd] Vast? Hoe bedoel je, hoe kan een memo nou vastlopen?! Hebben ze geen goede banden? Komen ze in de modder vast te zitten?
J: [lacht] Ja, zo voelt het wel. Ze zakken in de bureaucratisch drek! Ze gaan niet verder…
A: Dan zeg je toch: loop even door, memo! Of trek je hem uit de drek?
M: [enthousiast] Of je helpt ze een handje en schuift ze onder de deur door!
J: [lacht hardop] Ja, dat zou mooi zijn. Het kan hier echt een half jaar duren soms!
M: Ben je niet gewoon aan het zeuren? Alles zit mee, en je klaagt hier over een klein dingetje…
J: [beetje verontwaardigd] Nou, het gaat om grote dingen hoor, die belangrijk zijn!
A: Hoezo belangrijk, wat is dit voor een verschrikkelijke organisatie, belangrijke dingen lopen vast in de drek, volgens mij vind niemand jouw memo’s belangrijk!
J: [verbaasd, beetje geirriteerd] eh, nou, eh nee…
M: En wat doet het met jou?
J: Ik vind het gewoon zonde. Zonde, want we moeten toch echt verder!
A: Ik vind wachten op een stoplicht ook zonde, maar daarna ga ik verder. Waarom stel je je er niet gewoon op in dat het hier zo gaat?
M: Neem je het allemaal niet een beetje te serieus?
J: [fel] Ik bén serieus! En dat verwacht ik ook van mijn collega’s.
M: Ik heb een beetje rondgekeken hier, maar ik ben bang dat er best wel wat prutsers rondlopen…
A: En volgens mij vinden die het helemaal niet erg om te prutsen…
J: Je kunt je in ieder geval wel goed voorbereiden, toch? Dat is het minste…
A: Hoe heb jij je man leren kennen?
J: [verbaasd] Uuhhh, in het café…
A: Was je goed voorbereid?
J: [lacht] Nee, het was een toevallige ontmoeting.
M: Oh, dat vind ik wel slordig van je!
A: Maar het is wel goed gekomen toch?
J: [mond vol tanden] …uh, ja?….
M: En je kinderen? Heb je die goed voorbereid?
J: Nee, die…
M: Heb je je man daar geen memo over gestuurd? Prutser!
J: [we horen een kwartje vallen]
A: Wat verwacht je nu precies van je collega’s?
J: [denkt even na] …Dat ze iets oppakken als dat moet gebeuren…
M: En pakken jouw man en kinderen ook gelijk alles op als je zegt dat er iets moet gebeuren?
A: Soms kost het even tijd, soms net nog iets meer tijd, en soms verandert er in de tijd weer wat waardoor het toch niet opgepakt hoeft te worden.
M: Zou jij soms ook wat kunnen laten liggen, ook al denk je: dat moet ook gebeuren?
J: Dat zou als falen voelen!
A: Dat is het ook! Maar in ieder geval ben je er dan bewust mee bezig.
J: Dat zou ik heel moeilijk vinden… Ik wil ook dat mijn collega’s me goed vinden…
A: Ja, maar dan moet je eerst jouzelf goed vinden! En dat is nog niet zo toch?
J: Ik wil het gewoon heel goed doen, geen fouten maken….
M: Dat vind ik zo mooi aan jou, jij blijft het jezelf moeilijk maken, en tegen beter weten in! Kun je iets laten vallen?
J: Hoe bedoel je?
A: Doe je handen open [Martijn legt er een kapperschaar in]…En laat maar vallen nu! Doe je handen open en hop!
J: Dat is zonde!
M: Nee, dat is menselijk! Soms maak je een foutje, ben je niet scherp, laat eens een steekje vallen!
M: Ik denk dat ze jou veel leuker vinden, als je af en toe iets minder goed doet! Ook even prutst.
A: Dan lijk je ook meer op ze!
M: Durf je het aan om in ieder geval één keer per week te prutsen?
J: [denkt even na] Hmmm, ik vind het wel eng, maar ik wil het wel gaan proberen, ja.
M & A: Prutser!!

Jessica is in de vijftig en werkt in de zorg. Vandaag komt ze de kapsalon binnen. Ze ziet er een beetje verdrietig uit.

M: Zo, dat ziet er niet best uit!
J: [verrast] Hoe bedoel je?
M: Nou, jij, dat ziet er niet best uit.
J: Zie ik er zo slecht uit?
M: Om eerlijk te zijn: ja, je gaat mij toch niet vertellen dat je lekker in je vel zit toch? Allemensen, wie hou je voor de gek?
J: [tranen zwellen op] Ik weet het, maar er is niets aan te doen.
A: [knipoog]Dan is het geen probleem, maar een feit. Dus dat is overzichtelijk.
M: Waaraan is niets te doen?
J: [verdrietig] Mijn dochter van zevenentwintig heeft een zenuwaandoening, lijkt op MS, ze heeft onlangs weer een aanval gehad. [er volgt een indrukwekkend verhaal over de ziekte, pijn, zorgbehoefte en verdriet].
J: En het is zo moeilijk om de juiste zorg te krijgen voor haar. Ik ben hierdoor al lange tijd uit evenwicht, balans is echt zoek…ik ben echt verdrietig [ze huilt].
M: [pakt de schouders van J vast, begripvol] Dat is verdrietig voor je dochter en ook voor jou! En helaas, hoe graag we dat ook zouden willen, daar kunnen wij niets aan doen.
A: [vrolijk] Je zei net “ik ben uit evenwicht”. Wat betekent dat?
J: [denkt even na]…mijn leven voelt zwaar op dit moment.
A: [vrolijk] Dat is prachtig! Stel dat het licht zou zijn, dat is te makkelijk toch? Jij houdt wel van een beetje uitdaging lijkt me. Dus dat is niet het probleem toch?
J: [glimlacht] Ik heb te weinig lucht, maar ik ben niet depressief of zo.
M: Lachte jij vroeger vaak?
J: [lichter] Ja, veel meer dan nu.
M: Ben jij een grappig mens?
J: Ja, volgens mij wel, ik was het in ieder geval.
A: Waar kon je vroeger om lachen?
J: [klaart op] Monty Python! Britse humor! We hebben hier best pittig werk. Ik mag ook heel graag harde grappen maken over onze patiënten met mijn collega’s… [geschrokken, hand voor mond] Oh, dat moet natuurlijk binnen de deuren blijven!
M: Snap ik, maak je geen zorgen, wij maken ook altijd grappen over mensen die bij ons in de kappersstoel zijn langs geweest.
A: [met lach] Heel harde grappen!
J [schiet in de lach]
M: Hee, je kunt echt lachen!
J [lacht nog even door]
A: Het lijkt er op dat jij last hebt van wat wij ‘terminale serieusheid’ noemen. Dat behandelen ze niet in dit ziekenhuis, maar wij doen dat wel.
J [gaat rechtop zitten]: Hmm, dat klinkt serieus.
A: Dat is het ook. Jij neemt het leven namelijk heel serieus. Je dochter is ziek, dat is een feit. Je wilt goed voor haar zorgen, maar dat red je niet alleen en de zorg die ze nodig heeft is er niet, ook een feit. Jij verandert daar niets aan. En nu vind jij het leven [zucht, steunt, hangende schouders] zwaar kut toch?
J: [licht] Ja, dat klopt!
M: Maar toch ben je er nog niet helemaal, die staat van terminale serieusheid, je bent er wel heel dichtbij, maar we kunnen je helpen.
A: Als je inzoomt op het leven, is het een drama. Maar als je uitzoomt een komedie! Quote van Charlie Chaplin. Kan je nog ruimte maken voor lol of laat je wegkapen door de zorg voor je dochter, dat is namelijk een keuze. Zij gijzelt jou eigenlijk, wat een gemene dochter heb je eigenlijk, jouw lol wordt door haar gekaapt. En dat doet ze helemaal expres!
J: [schiet in de lach] Nou, dat denk ik natuurlijk wel eens, maar ik zie ook wel dat het niet alleen zwaar en erg is.

J [denkt na]…het klopt dat ik er nu altijd voor kies om in dienst te staan van de zorg voor Emma, mijn dochter. En het is ook nog mijn werk hier!
A: Jij moet dus egoïstischer worden! Gezond egoïstisch! Daar behandelen jullie hier in het ziekenhuis ook niet voor, maar wij wel!
J: Ik zou graag weer de humor samen met mijn dochter willen opzoeken.
M: Nou, dat lijkt me niet makkelijk, zeker niet met een spieraandoening toch, die gemene Emma?!
J: [fel] Ze kan echt nog wel lachen hoor!!
A: En waar zouden jullie dan om gaan lachen?
J: Ik bedenk me nu ineens dat ik van haar een filmbon heb gehad. Ik zou dus met haar naar de bios kunnen, naar een leuke film, maar dan denk ik ook gelijk weer: zou ze wel 2 uur kunnen stil zitten?
A: Dat is de staat van terminale serieusheid!
M: Het leven is kut!
J [lacht weer]: Dat zag ik laatst nog op een tegeltje staan! Weet je wat, ik ga er gewoon twee van kopen: één voor mij en één voor mijn dochter. En we gaan gewoon naar de film! Tis wel goed zo al dat serieuze geneuzel!! Dank mannen, dit lucht enorm op!